पिढ्यान्पिढ्यांच्या अबोलतेला लिहिते-बोलते करण्याचा एक इवलासा प्रयत्न
दिनांक : १४/०४/२०१६
शेतकरी तितुका एक एक!
शेतकर्यांना संपत्ती बाळगण्याचा मूलभूत अधिकार प्रदान करणार्या डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या मूळ संविधानाची पुनर्स्थापना होऊन घटनेतील परिशिष्ट नऊ रद्द झालेच पाहिजे त्यासाठी प्रयत्न करून डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांना १२५ व्या जयंती निमित्ताने आदरांजली अर्पण करुयात!
- गंगाधर मुटे
दिनांक : १९/०४/२०१६
शेतकरी संघटनेचा १५ मे रोजी परभणीत मेळावा शेतकरीविरोधी पक्षनीती जलाओ आंदोलन; दशमुखी रावणाचा पुतळा जाळणार
http://www.gangadharmute.com/sites/default/files/fb/fb-11.jpg
दिनांक : २२/०४/२०१६ https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1224151797609506
आज तुरीचे भाव प्रति क्विंटल रू १०.०००/- असुनही शेती तोट्यात आहे. पुढील हंगामासाठी सरकार तूरीचा हमीभाव ४६२५/- जाहिर करत आहे. सरकारचा मनसुबा तडीस गेला तर आपल्या बापाचे हाल खायला कुत्रा सुद्धा तयार होणार नाही एवढे साधे गणीत कॉलेजात जाऊन पदवीची पुंगळी प्राप्त करणार्या सुशिक्षित शेतकरीपुत्राला कळत नाही. अशा विपरित स्थितीत शेतीतले दारिद्र्य संपणार कसे? शेतकरी आत्महत्या थांबणार कशा?
कोणत्याच सरकारचे डोके कधीच ठीकाणावर नसते कारण सरकारचे डोके ठीकाणावर आणण्याची शेतकरी पुत्राची शारिरिक, मानसिक आणि बौद्धीक लायकी नाही.
त्याच्या शेतकरी बापाची कोणत्याही बोथट वस्तर्याने कोणीही हजामत केली तरी शेतकरी पुत्राचे रक्तच खवळत नाही.
समजा एखाद्या शेतकर्याला २० क्विंटल तुरीचे उत्पादन झाले तर आजच्या बाजारभावाने त्या शेतकर्याला २० क्विंटल तुरीचे २ लाख रु. मिळतात. सरकार शेतकर्याला २० क्विंटल तुरीचे ९०२५०/- देवून १ लाख ९ हजार ७५० रुपये डोळ्यादेखत आणि तेही कायदेशीर मार्गाने लुटून न्यायला निघालंय.
सरकारने शेतकर्याला १,०९,७५०/- रुपयाने लुटलं की शेतकरी देशोधडीस लागणार. मग त्या शेतकर्याने आत्महत्त्या केली की नाना-मका १५०००/- रुपये घेऊन धावत येणार. कुणी त्या विधवा शेतकरनीला लुगडे नेसविणार. कुणी शेतकर्याच्या मुलीच्या ड्रेस आणि अंतर्वस्त्राची तजविज करणार. कुणी त्याच्या पोराच्या शालेय शिक्षणासाठी आश्रम उघडणार.
आणि तरीही आमचा शिकलासवरला शेतकरीपुत्र टाळ्या वाजवणार!
चला आपुनबी टाळ्या वाजवू.
Once more, Take a big hand.
पुण्यनगरी : २५-०४-२०१६
२७-०४-२०१६ https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1227148143976538
गेल्या काही दिवसापासून केंद्र आणि राज्य सरकारने शेतीविषयक घेतलेल्या निर्णयांचा अभ्यास केला तर हे सरकार आणखी पाच-दहा वर्षे सत्तेवर राहिल्यास ..... सरकार व्दापारयुगात आणि शेतकरी पाताळात पोचेल, असा निष्कर्ष निघत आहे.
- गंगाधर मुटे ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
पुण्यनगरी - ११/०७/२०१६ ”आईचं छप्पर”
July 12, 2014 ·
शरद जोशीं यांची जामिनावर सुटका
शेगाव: लोकमत वृत्त:११जुलै: शेतकरी संघटनेचे सर्वेसर्वा शरद जोशी यांची बुधवारी न्यायालयाने जामीनावर सुटका केली. सन २०१० साली शेगाव येथे एका कार्यक्रमात चिथावणी देणारे भाषण केल्याने शेतकर्यांनी शेगावात रेल रोको केल्याच्या त्यांच्यासह ९ जणांवर आरोप आहे. ११ ऑटोंबर २०१० साली शेगाव येथे शेतकरी संघटनेने शेतकर्यांचा मेळावा आयोजित करण्यात आले होते. स्व.गजाननदादा पाटील मार्केट यार्डात पार पडलेल्या या मेळाव्यात शेतकरी नेते शरद जोशी यांनी आपल्या भाषणातुन शेतकर्यांना लगेच रेल रोको सुचविल्या नंतर हजारो शेतकर्यांनी शेगावचे रेल्वेस्थानक गाठुन ३ तास रेल रोको केले. या प्रकरणात शरद जोशी यांच्या सह शेतकरी संघटनेचे पदाधिकारी वामनराव चटप, रवि देवांग, नामदेव जाधव, अनिल घनवट, सरोज काशीकर, शैलेजा देशपांडे आणि कैलास फाटे अशा ९ जणांविरुध्द शहर पोलीसांनी विविध कलमान्वये गुन्हे दाखल केले होते. तेव्हा पासुन या प्रकरणातील ४ आरोपी पोलीसांच्या रेकॉर्डवर फरार होते. बुधवारी या फरार आरोपींपैकी शरद जोशी, वामनराव चटप, रवि देवांग हे पोलीस स्टेशनला हजर झाल्याने त्यांना न्यायालयासमोर हजर केले. यावेळी न्यायालयाने त्यांची जामीनावर सुटका केली. समाधान कणखर रा.वरखेड यांनी शरद जोशी यांची जामीन घेतली. या प्रकरणात अनिल घनवट रा.श्रीगोंदा जि.अहमदनगर हे आरोपी सद्या फरार घोषीत केले आहेत. (शहर प्रतिनिधी)
July 12, 2016 https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1281935268497825
शेतकरी कार्यकर्त्यांसाठी....!
या विषयावर माझं थोडं वेगळं पण ठाम मत आहे की, आपण कोणी महात्मा, युगपुरुष, थोर, महान यापैकी कोणी असू तर आपण संबंध जगच काय संपूर्ण सृष्टी आणि मनुष्यप्राण्याचा, जीवजंतूंचा देखील विचार करायला आणि त्यांचे प्रश्न सोडवून त्यातून मार्ग काढायचा प्रयत्न करायला हरकत नाही.
पण आपण जर सामान्य सर्वसाधारण मनुष्य असू तर आपणाला नक्की मर्यादा आहेत. विचारशक्तीला व कृतीलाही मर्यादाच मर्यादा आहेत. अशा स्थितीत जर आपण सर्वव्यापी प्रश्नांचा विचार करून त्याची सोडवणूक करण्यासाठी दंड थोपटून उभे राहिलो आणि स्वत:ची आहुती जरी दिली तरी त्यातून काहीही निष्पन्न होण्याची शक्यता नाही. एक ना धड भाराभार चिंध्या यापलिकडे कोणताही चांगला निकाल आपल्याबाजूने मिळण्याची शक्यता नाही.
हे खरे आहे की आपल्यासमोर, आपल्या समाजासमोर, आपल्या राज्यासमोर किंवा आपल्या देशासमोर हजारोच नव्हे तर कदाचित लाखो प्रश्न असतील. त्यातील काही मुख्य असतील जसे की आतंकवाद, भ्रष्टाचार, काळा पैसा, भृणहत्त्या, नासलेली शासनव्यवस्था वगैरे वगैरे. पण हे सर्व प्रश्न सोडवण्याचा प्रयत्न आपण शेतीचा प्रश्न सुटल्यानंतर करायला काय हरकत आहे? किंवा आपण केलाच पाहीजे असे तरी आवश्यक कुठे आहे? हा विचार करायला देशामध्ये मुंग्यांच्या रांगा लागाव्या तशा राजकीय पुढारी, प्रशासन, समाजसेवक, तज्ज्ञ, विद्वान, लेखक, कवी, विचारवंत, पत्रकार यांच्या रांगा लागल्या आहेतच.
फ़क्त शेतीत सन्मानाचे जीवन जगता यावे यासाठी "शेतमालाचा भाव" हाच विषय घेऊन लढणारांची वानवा आहे. जे काही आहेत त्यांनीही जर शेतीसोबतच अन्य विषयावर लक्ष केंद्रीत करायचे ठरवले तर शेती हा विषय त्याच्या विचारात आणि कृतीत दुय्यम स्थानी कधी येईल, काही सांगता येत नाही. इतिहास साक्षी आहे की शेतीविषय घेऊन लढायला निघालेले रथीमहारथी कधी शेतीच्या लुटीच्या व्यवस्थेत सामील होऊन शेतीच्या लुटीला हातभार लावते झाले, हे त्यांचे त्यांनाही कळले नाही.
म्हणून मला असे वाटते की आपल्याला गरज आहे ती फ़क्त शेतीच्या प्रश्नावर संपूर्ण एकाग्रतेने लक्ष केंद्रीत करण्याची.
- गंगाधर मुटे ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
August 01, 2016 https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1291034640921221
जिकडे तिकडे पाणीच पाणी. दररोज पाऊस. शेतीची ओल्या दुष्काळाकडे वाटचाल.
लोकांनी झाडं लावली आणि पाऊस बदाबदा कोसळायला लागला. झाडं लावायला सांगणार्यांना आणि लावणार्या एकेकाला हुडकून काढायला पाहीजे. आता ओल्या दुष्काळाची भरपाई सरकार किंवा विमा कंपनीऐवजी या झाडं लावणार्यांकडूनच वसूल करायला पाहिजे.
August 15, 2016
गोरा इंग्रज पाडाव दिनाच्या सर्वांना हार्दीक शुभेच्छा
September 10, 2016
सध्या महाराष्ट्रात शेतकरी आत्महत्यांचे सत्र सुरूच आहे. मराठवाडा आणि विदर्भात यांचे प्रमाण जास्त आहे. त्याची कारणे वेगवेगळी असली तरी राज्यकर्त्यांना अद्यापही ठोस उपाययोजना करण्यात आल्या नाहीत. त्यामुळे बळीचा 'बळी'चा जात आहे. आज जागतिक आत्महत्या प्रतिबंधक दिनानिमित्त दैनिक पुढारी ( सोलापूर आवृत्ती) मध्ये घेतलेला हा वेध.
November 11, 2016 https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1385815528109798
वाचन ही आपली जीवनशैली झाली पाहिजे हे खरे असले तरी पुस्तकी वाचनात शेतकर्यांच्या बाजुने काही तरी आढळायला हवे की नाही? सारी भाषा शेतीच्या लुटीला पोषकच असेल तर शेतकर्यांनी वाचून तरी काय उपयोग?
साहित्याने समाजाची दिशाभूल केली असा माझा स्पष्ट समज/गैरसमज झाल्यापासून कोणी "वाचाल तर वाचाल" असे म्हटले की माझ्या अंगावर काटा उभा राहतो.
November 14, 2016 https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1388814317809919
"आयात कर सुरु आणि निर्यात कर रद्द" व्हावा असे अर्थक्रांतीचे अनील बोकील यांचे म्हणणे आहे. तसे झाले तर भारतीय शेतीला काही अंशी फ़ायदेशीर ठरु शकते.
16-11-2016 https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1390891214268896
अरे पुन्हा आयुष्याच्या पेटवा मशाली!
मी कविता लिहितो, साहित्य संमेलन भरवतो, लेखनस्पर्धा आयोजित करतो पण यातून शेतीचा प्रश्न सुटणार आहे, असा मी कधीच दावा केलेला नाही कारण यातून फ़क्त वैचारिक उत्क्रांतीची दिशा बदलू शकते आणि त्यातून फ़ळ हाती लागायला कदाचित शेकडो वर्षे लागू शकतात.
कूलरची हवा खात फ़ेसबूकवर पोस्टी टाकल्याने किंवा सरकारचे पाय दाबत बसल्यानेही शेतीला आर्थिक स्वातंत्र्य व आर्थिक मुक्ती मिळणार नाही, याचेही मला भान आहे. सर्वांनी भानावर यावे, अशी अपेक्षा मी ठेवणे गैर नाही.
शेतीचा प्रश्न सोडवायचा असेल तर कधीना कधी हातात मशाली घेऊन मैदानात उतरावेच लागेल. वेळ प्रसंगी हौतात्म्य पत्करण्याची तयारीही करावी लागेल.
मी तयार आहे आणि ज्यांना ज्यांना शेतीची आर्थिक पारतंत्र्यातून मुक्तता व्हावी असे वाटते, त्यांनीही तशी तयारी केली पाहिजे, असे माझे मत आहे.
अन्य काही मार्ग असतील तर सुचवा.... स्वागत आहे!
- गंगाधर मुटे ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
चलन तुटवड्यामुळे शेतकरी हैराण नवकाळ दिनांक - २०-११-२०१६
केंद्र सरकारने उडीद आणि मुगाच्या आयातीवर निर्बंध घालण्याचा निर्णय घेतला आहे. केंद्र सरकारने गेल्या दोन आठवड्यात तीन महत्त्वाचे निर्णय घेतले आहेत. उडीद आणि मुगाच्या आयातीवर निर्बंध, कच्च्या आणि पक्क्या तेलावरील आयात शुल्क 5 आणि 7 टक्क्यांहून 15 आणि 25 टक्के केलं. तर तूर डाळीच्या आयातीवरही निर्बंध घातले आहेत.
सोयाबीन तेलावर 12.5 टक्के आयात शुल्क होतं, ते आता 17.5 करण्यात आलं आहे. कच्च्या पामतेलावर 10.2 टक्के आयात शुल्क होतं, ते 15.2 टक्के केलं. रिफाईन पाम तेलावर 10 टक्के आयात शुल्क होतं, ते आता 25 टक्के करण्यात आलं. त्यामुळे देशांतर्गत बाजारपेठेत शेतमालाच्या भावावर अंशतः का होईना पण त्याचा नक्कीच परिणाम होईल.
तुरीचे बाजारभाव कोसळल्यानंतर हमी भावाने तूर खरेदी प्रकरणात सरकारची चांगलीच शेकली. त्यामुळे आता सरकार भानावर यायला लागले कि काय असे वाटायला लागले आहे.
ऊत्पादन खर्च म्हणजे काय? तो कसा काढायचा असतो? शेतमालाचा उत्पादन खर्च काढण्याची पद्धत किती सदोष आहे? शेतमालाचा सरकारी उत्पादन खर्च किती फसवा आहे, एखाद्या पिकाचा उत्पादन खर्च प्रत्यक्षात किती निघतो. याविषयी ऊत्पादन खर्च+50% नफा या मागणीचा उच्चार करणाऱ्यांना फुल ना फुलाची पाकळी एवढी तरी माहिती आहे काय? कि नुसतीच जीभ उचलून टाळूला लावत आहेत?
देशाच्या कोणत्याही कोपऱ्यातील शेती मालाचा उत्पादन खर्च काढला तर आजच्या हमी भावाच्या (msp) निदान तिप्पट - चौपट तरी निघतो.
ऊत्पादन खर्च+50% नफा या मागणीचा अर्थ शेतमालाला हमी भावाच्या (msp) किमान सहापट भाव असा अर्थ होतो.
उदा. गव्हाला प्रति क्विंटल १० हजार रुपये भाव द्या अशी मागणी एखादा येडपटच करू शकतो. त्यामुळे ऊत्पादन खर्च+50% नफा हि मागणी अव्यवहार्य ठरते.
(अधिक माहितीसाठी युगात्मा शरद जोशी समजून घ्यावे.)
प्रसिद्ध आणि आजच्या युगातील आघाडीचे सिनेगीतकार, कवी, लेखक, पटकथाकार श्री गुरु ठाकूर यांच्या खांद्याला खांदा लावून उभे राहण्याचा योग तर आला पण; उंची कधी गाठता येईल? गडकरी रंगायतन, ठाणे ३१/१२/२०१५ ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ https://www.facebook.com/photo.php?fbid=1150917248266295&set=a.376155589...
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=1457753507582666&set=a.141053692...
अध्यक्षीय मंडळाची बैठक, श्रीगोंदा (अहमदनगर) ३१/१२/२०१६
https://www.facebook.com/sharadjoshi.in/photos/a.510330199061169/1318586...
"आपलेच घोडे दामटण्याऱ्या" जीवजंतूंनी हे विश्व व्यापलेले आहे. मनुष्य नावाचा प्राणी याला अपवाद असेल काय?
© गंगाधर मुटे
"सरकार शेतकऱ्याचं मायबाप असते." अशी अंधश्रद्धा बाळगणाऱ्या "क्वालिफाईड अंधश्रद्धाळुंनी" शेतीचं पार वाटोळं केलंय.
शेतकरी संघटना चालवताना युगात्मा जोशींनी "क्वालिटी" आणि ''क्वांटिटी" दोन्ही बाबी पाळून उत्तुंग उंचीवर नेऊन ठेवले.
https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1772510279440319
१९८५ नंतरची प्रत्येक निवडणूक शेतकरी संघटनेचा लचका तोडूनच गेली आहे. कधी आणि कोण थांबवेल हे दुष्टचक्र?
© गंगाधर मुटे https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1770356902988990
"नोटबंदीचा फटका शेतकऱ्यांना बसला" हे अशा अविर्भावात सांगताहेत कि, जणू काही त्यांनी आजवर त्याला तळहातावरच जपले होते.
© गंगाधर मुटे https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1769382573086423
शेतीच्या आयुष्यात काहीच बदल घडणार नसेल तर नुसती सरकारे बदलण्यात व्यर्थ शक्तिपात का करून घ्यावा?
© गंगाधर मुटे https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1768360826521931
जो विचार अगणित प्रश्नांची व अनंत उपप्रश्नांची तर्कसंगत उत्तरे देऊ शकतो, तोच खरा विचार आणि तेच खरे विचारधन !!
© गंगाधर मुटे https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1762633937094620
सर्व राजकीय पक्षांशी माझे भांडण फक्त त्यांच्या शेतकरी विरोधी धोरणांविषयी आहे. एरवी सर्वच पक्ष मला सारखेच प्रिय/अप्रिय आहेत.
https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1761387797219234
कळत-नकळत "मोदींची शेतकरीविरोधी धोरणे" या मुख्य केंद्रबिंदूपासून भरकटत शेतकरी आंदोलकांचा गुरुत्वमध्य मोदीद्वेषाकडे सरकतो आहे का? https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1754610097897004
ज्ञानपीठ पुरस्कार विजेते ज्येष्ठ साहित्यिक पद्मश्री "डॉ. भालचंद्र नेमाडे" यांच्या भेटीचा सुंदर योग जुळून आला. देहयष्टी पासून साहित्यातदेखील आपली वेगळी उंची गाठणारा हा साहित्यिक माणूस म्हणूनही मनाने उंच जाणवला. छोट्याश्या भेटीत सरांनी खूप मोठ्या गप्पा मारल्या. मनमोकळेपणे संवाद साधला. बोलण्यात वयाची उंची आणि अनुभवाची खोली प्रकर्षाने जाणवत होती. या भेटीत आम्हीही खूप श्रीमंत झालो.
आज ज्ञानपीठ पुरस्कार विजेते पद्मश्री डॉ भालचंद्र नेमाडे यांची भेट झाली. त्यांना "माझी गझल निराळी" भेट दिली. सोबत प्रा. कुशल मुडे, प्रा. भुपेश मुडे, प्रा. रमेश झाडे आणि गजलकार मित्र जनार्दन म्हात्रे.
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=1725448724146475&set=a.376155589...
विजय जावंधियांनी शेतकरी संघटनेचा बिल्ला लावणे म्हणजे ....... नवऱ्याच्या नावाने कुंकू लावून त्याच्याशीच प्रतारणा करत उजळ माथ्याने गावभर चरुन येण्यासारखे आहे.
https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1713518832006131
शेतकरी संघटनेचे आदेश पाळत नाही, ध्येय्य धोरणाशी सहमत नाही, तरी Vijay Jawandhia भाऊ स्वतःला शेतकरी संघटनेचा पाईक म्हणवून घेतात. हा मूर्खपणाचा कळस नाही काय?.
निदान घटस्फोटीत पाईक किंवा परित्यक्ता पाईक असे तरी म्हणावे कि नाही?
https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1712075855483762
तो दिवस कधी उजाडेल ? ज्या दिवशी शेतीच्या प्रश्नावर डावे-उजवे एकमेकाच्या ........ बसतील?
https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1710961135595234
काल एक मित्र मला म्हणाला की, शेतीमध्ये अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करायला शीक.
मी म्हटले भाऊ, मी शेतीमध्ये विमान, हेलिकॉप्टर, रॉकेट, क्षेपणास्त्र, अण्वस्त्र वगैरेचा वापर करुन मी शेती करायला तयार आहे. पण मग गव्हाचे भाव प्रति किलो २५ लक्ष रुपये, कांद्याचे भाव प्रति किलो २० लक्ष रुपये, वांग्याचे भाव प्रति किलो १५ लक्ष रुपये वगैरे पडतील. या भावाने खरेदी करायची तुझी मानसिकता आणि आर्थिक कुवत तरी आहे काय? कि नुसती जीभ उचलुन टाळुला लावतोस?
अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाच्या वापराने कोणत्याही पिकाचा उत्पादनखर्च आणखी वाढत जातो हे या देशातल्या धुरिनांना, अर्थतज्ज्ञांना ते एक दिवस वय संपून मरुन जातील पण जिवंतपणी कळायचे नाही.
आणि अशा बैताडांच्या अर्थव्यवस्थेत शेतकरी पिचला जात आहे.
- गंगाधर मुटे ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1580170245340991
कोरोनाने अमिताभच्या "नाकात नऊ" आणि अमिताभने लोकांच्या "कानात नऊ" आणले. - एक आर्वीकर #गंगाधर_मुटे #आर्वीकर #rvkr Posted by Gangadhar Mute on Thursday, November 5, 2020
कोरोनाने अमिताभच्या "नाकात नऊ" आणि अमिताभने लोकांच्या "कानात नऊ" आणले.
- एक आर्वीकर #गंगाधर_मुटे #आर्वीकर #rvkr
Posted by Gangadhar Mute on Thursday, November 5, 2020
====
https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/pfbid0jnjkqu3sCNs69E7uUebpV...
प्रतिक्रिया
दिनांक : १४/०४/२०१६
दिनांक : १४/०४/२०१६
शेतकरी तितुका एक एक!
दिनांक : १४/०४/२०१६
दिनांक : १४/०४/२०१६
शेतकर्यांना संपत्ती बाळगण्याचा मूलभूत अधिकार प्रदान करणार्या डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या मूळ संविधानाची पुनर्स्थापना होऊन घटनेतील परिशिष्ट नऊ रद्द झालेच पाहिजे त्यासाठी प्रयत्न करून डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांना १२५ व्या जयंती निमित्ताने आदरांजली अर्पण करुयात!
- गंगाधर मुटे
शेतकरी तितुका एक एक!
दिनांक : १९/०४/२०१६
दिनांक : १९/०४/२०१६
शेतकरी संघटनेचा १५ मे रोजी परभणीत मेळावा
शेतकरीविरोधी पक्षनीती जलाओ आंदोलन; दशमुखी रावणाचा पुतळा जाळणार
http://www.gangadharmute.com/sites/default/files/fb/fb-11.jpg
शेतकरी तितुका एक एक!
दिनांक : २२/०४/२०१६
दिनांक : २२/०४/२०१६
https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1224151797609506
आज तुरीचे भाव प्रति क्विंटल रू १०.०००/- असुनही शेती तोट्यात आहे. पुढील हंगामासाठी सरकार तूरीचा हमीभाव ४६२५/- जाहिर करत आहे. सरकारचा मनसुबा तडीस गेला तर आपल्या बापाचे हाल खायला कुत्रा सुद्धा तयार होणार नाही एवढे साधे गणीत कॉलेजात जाऊन पदवीची पुंगळी प्राप्त करणार्या सुशिक्षित शेतकरीपुत्राला कळत नाही. अशा विपरित स्थितीत शेतीतले दारिद्र्य संपणार कसे? शेतकरी आत्महत्या थांबणार कशा?
कोणत्याच सरकारचे डोके कधीच ठीकाणावर नसते कारण सरकारचे डोके ठीकाणावर आणण्याची शेतकरी पुत्राची शारिरिक, मानसिक आणि बौद्धीक लायकी नाही.
त्याच्या शेतकरी बापाची कोणत्याही बोथट वस्तर्याने कोणीही हजामत केली तरी शेतकरी पुत्राचे रक्तच खवळत नाही.
समजा एखाद्या शेतकर्याला २० क्विंटल तुरीचे उत्पादन झाले तर आजच्या बाजारभावाने त्या शेतकर्याला २० क्विंटल तुरीचे २ लाख रु. मिळतात. सरकार शेतकर्याला २० क्विंटल तुरीचे ९०२५०/- देवून १ लाख ९ हजार ७५० रुपये डोळ्यादेखत आणि तेही कायदेशीर मार्गाने लुटून न्यायला निघालंय.
सरकारने शेतकर्याला १,०९,७५०/- रुपयाने लुटलं की शेतकरी देशोधडीस लागणार.
मग त्या शेतकर्याने आत्महत्त्या केली की नाना-मका १५०००/- रुपये घेऊन धावत येणार. कुणी त्या विधवा शेतकरनीला लुगडे नेसविणार. कुणी शेतकर्याच्या मुलीच्या ड्रेस आणि अंतर्वस्त्राची तजविज करणार. कुणी त्याच्या पोराच्या शालेय शिक्षणासाठी आश्रम उघडणार.
आणि तरीही आमचा शिकलासवरला शेतकरीपुत्र टाळ्या वाजवणार!
चला आपुनबी टाळ्या वाजवू.
Once more, Take a big hand.
शेतकरी तितुका एक एक!
२५-०४-२०१६
पुण्यनगरी : २५-०४-२०१६
शेतकरी तितुका एक एक!
२७-०४-२०१६
२७-०४-२०१६
https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1227148143976538
गेल्या काही दिवसापासून केंद्र आणि राज्य सरकारने शेतीविषयक घेतलेल्या निर्णयांचा अभ्यास केला तर हे सरकार आणखी पाच-दहा वर्षे सत्तेवर राहिल्यास .....
सरकार व्दापारयुगात आणि शेतकरी पाताळात पोचेल, असा निष्कर्ष निघत आहे.
- गंगाधर मुटे
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
शेतकरी तितुका एक एक!
११/०७/२०१६
पुण्यनगरी - ११/०७/२०१६
”आईचं छप्पर”
शेतकरी तितुका एक एक!
July 12, 2014
July 12, 2014 ·
शरद जोशीं यांची जामिनावर सुटका
शेगाव: लोकमत वृत्त:११जुलै: शेतकरी संघटनेचे सर्वेसर्वा शरद जोशी यांची बुधवारी न्यायालयाने जामीनावर सुटका केली. सन २०१० साली शेगाव येथे एका कार्यक्रमात चिथावणी देणारे भाषण केल्याने शेतकर्यांनी शेगावात रेल रोको केल्याच्या त्यांच्यासह ९ जणांवर आरोप आहे.
११ ऑटोंबर २०१० साली शेगाव येथे शेतकरी संघटनेने शेतकर्यांचा मेळावा आयोजित करण्यात आले होते. स्व.गजाननदादा पाटील मार्केट यार्डात पार पडलेल्या या मेळाव्यात शेतकरी नेते शरद जोशी यांनी आपल्या भाषणातुन शेतकर्यांना लगेच रेल रोको सुचविल्या नंतर हजारो शेतकर्यांनी शेगावचे रेल्वेस्थानक गाठुन ३ तास रेल रोको केले. या प्रकरणात शरद जोशी यांच्या सह शेतकरी संघटनेचे पदाधिकारी वामनराव चटप, रवि देवांग, नामदेव जाधव, अनिल घनवट, सरोज काशीकर, शैलेजा देशपांडे आणि कैलास फाटे अशा ९ जणांविरुध्द शहर पोलीसांनी विविध कलमान्वये गुन्हे दाखल केले होते.
तेव्हा पासुन या प्रकरणातील ४ आरोपी पोलीसांच्या रेकॉर्डवर फरार होते. बुधवारी या फरार आरोपींपैकी शरद जोशी, वामनराव चटप, रवि देवांग हे पोलीस स्टेशनला हजर झाल्याने त्यांना न्यायालयासमोर हजर केले. यावेळी न्यायालयाने त्यांची जामीनावर सुटका केली. समाधान कणखर रा.वरखेड यांनी शरद जोशी यांची जामीन घेतली.
या प्रकरणात अनिल घनवट रा.श्रीगोंदा जि.अहमदनगर हे आरोपी सद्या फरार घोषीत केले आहेत.
(शहर प्रतिनिधी)
शेतकरी तितुका एक एक!
July 12, 2016
July 12, 2016
https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1281935268497825
शेतकरी कार्यकर्त्यांसाठी....!
या विषयावर माझं थोडं वेगळं पण ठाम मत आहे की, आपण कोणी महात्मा, युगपुरुष, थोर, महान यापैकी कोणी असू तर आपण संबंध जगच काय संपूर्ण सृष्टी आणि मनुष्यप्राण्याचा, जीवजंतूंचा देखील विचार करायला आणि त्यांचे प्रश्न सोडवून त्यातून मार्ग काढायचा प्रयत्न करायला हरकत नाही.
पण आपण जर सामान्य सर्वसाधारण मनुष्य असू तर आपणाला नक्की मर्यादा आहेत. विचारशक्तीला व कृतीलाही मर्यादाच मर्यादा आहेत. अशा स्थितीत जर आपण सर्वव्यापी प्रश्नांचा विचार करून त्याची सोडवणूक करण्यासाठी दंड थोपटून उभे राहिलो आणि स्वत:ची आहुती जरी दिली तरी त्यातून काहीही निष्पन्न होण्याची शक्यता नाही. एक ना धड भाराभार चिंध्या यापलिकडे कोणताही चांगला निकाल आपल्याबाजूने मिळण्याची शक्यता नाही.
हे खरे आहे की आपल्यासमोर, आपल्या समाजासमोर, आपल्या राज्यासमोर किंवा आपल्या देशासमोर हजारोच नव्हे तर कदाचित लाखो प्रश्न असतील. त्यातील काही मुख्य असतील जसे की आतंकवाद, भ्रष्टाचार, काळा पैसा, भृणहत्त्या, नासलेली शासनव्यवस्था वगैरे वगैरे. पण हे सर्व प्रश्न सोडवण्याचा प्रयत्न आपण शेतीचा प्रश्न सुटल्यानंतर करायला काय हरकत आहे? किंवा आपण केलाच पाहीजे असे तरी आवश्यक कुठे आहे? हा विचार करायला देशामध्ये मुंग्यांच्या रांगा लागाव्या तशा राजकीय पुढारी, प्रशासन, समाजसेवक, तज्ज्ञ, विद्वान, लेखक, कवी, विचारवंत, पत्रकार यांच्या रांगा लागल्या आहेतच.
फ़क्त शेतीत सन्मानाचे जीवन जगता यावे यासाठी "शेतमालाचा भाव" हाच विषय घेऊन लढणारांची वानवा आहे. जे काही आहेत त्यांनीही जर शेतीसोबतच अन्य विषयावर लक्ष केंद्रीत करायचे ठरवले तर शेती हा विषय त्याच्या विचारात आणि कृतीत दुय्यम स्थानी कधी येईल, काही सांगता येत नाही. इतिहास साक्षी आहे की शेतीविषय घेऊन लढायला निघालेले रथीमहारथी कधी शेतीच्या लुटीच्या व्यवस्थेत सामील होऊन शेतीच्या लुटीला हातभार लावते झाले, हे त्यांचे त्यांनाही कळले नाही.
म्हणून मला असे वाटते की आपल्याला गरज आहे ती फ़क्त शेतीच्या प्रश्नावर संपूर्ण एकाग्रतेने लक्ष केंद्रीत करण्याची.
- गंगाधर मुटे
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
शेतकरी तितुका एक एक!
August 01, 2016
August 01, 2016
https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1291034640921221
जिकडे तिकडे पाणीच पाणी. दररोज पाऊस. शेतीची ओल्या दुष्काळाकडे वाटचाल.
लोकांनी झाडं लावली आणि पाऊस बदाबदा कोसळायला लागला.
झाडं लावायला सांगणार्यांना आणि लावणार्या एकेकाला हुडकून काढायला पाहीजे.
आता ओल्या दुष्काळाची भरपाई सरकार किंवा विमा कंपनीऐवजी या झाडं लावणार्यांकडूनच वसूल करायला पाहिजे.
शेतकरी तितुका एक एक!
August 01, 2016
शेतकरी तितुका एक एक!
August 15, 2016
August 15, 2016
गोरा इंग्रज पाडाव दिनाच्या सर्वांना हार्दीक शुभेच्छा
शेतकरी तितुका एक एक!
September 10, 2016
September 10, 2016
सध्या महाराष्ट्रात शेतकरी आत्महत्यांचे सत्र सुरूच आहे. मराठवाडा आणि विदर्भात यांचे प्रमाण जास्त आहे. त्याची कारणे वेगवेगळी असली तरी राज्यकर्त्यांना अद्यापही ठोस उपाययोजना करण्यात आल्या नाहीत. त्यामुळे बळीचा 'बळी'चा जात आहे. आज जागतिक आत्महत्या प्रतिबंधक दिनानिमित्त दैनिक पुढारी ( सोलापूर आवृत्ती) मध्ये घेतलेला हा वेध.
शेतकरी तितुका एक एक!
November 11, 2016
November 11, 2016
https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1385815528109798
वाचन ही आपली जीवनशैली झाली पाहिजे हे खरे असले तरी पुस्तकी वाचनात शेतकर्यांच्या बाजुने काही तरी आढळायला हवे की नाही? सारी भाषा शेतीच्या लुटीला पोषकच असेल तर शेतकर्यांनी वाचून तरी काय उपयोग?
साहित्याने समाजाची दिशाभूल केली असा माझा स्पष्ट समज/गैरसमज झाल्यापासून कोणी "वाचाल तर वाचाल" असे म्हटले की माझ्या अंगावर काटा उभा राहतो.
- गंगाधर मुटे
शेतकरी तितुका एक एक!
November 14, 2016
November 14, 2016
https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1388814317809919
"आयात कर सुरु आणि निर्यात कर रद्द" व्हावा असे अर्थक्रांतीचे अनील बोकील यांचे म्हणणे आहे. तसे झाले तर भारतीय शेतीला काही अंशी फ़ायदेशीर ठरु शकते.
- गंगाधर मुटे
शेतकरी तितुका एक एक!
16-11-2016
16-11-2016
https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1390891214268896
अरे पुन्हा आयुष्याच्या पेटवा मशाली!
मी कविता लिहितो, साहित्य संमेलन भरवतो, लेखनस्पर्धा आयोजित करतो पण यातून शेतीचा प्रश्न सुटणार आहे, असा मी कधीच दावा केलेला नाही कारण यातून फ़क्त वैचारिक उत्क्रांतीची दिशा बदलू शकते आणि त्यातून फ़ळ हाती लागायला कदाचित शेकडो वर्षे लागू शकतात.
कूलरची हवा खात फ़ेसबूकवर पोस्टी टाकल्याने किंवा सरकारचे पाय दाबत बसल्यानेही शेतीला आर्थिक स्वातंत्र्य व आर्थिक मुक्ती मिळणार नाही, याचेही मला भान आहे. सर्वांनी भानावर यावे, अशी अपेक्षा मी ठेवणे गैर नाही.
शेतीचा प्रश्न सोडवायचा असेल तर कधीना कधी हातात मशाली घेऊन मैदानात उतरावेच लागेल. वेळ प्रसंगी हौतात्म्य पत्करण्याची तयारीही करावी लागेल.
मी तयार आहे आणि ज्यांना ज्यांना शेतीची आर्थिक पारतंत्र्यातून मुक्तता व्हावी असे वाटते, त्यांनीही तशी तयारी केली पाहिजे, असे माझे मत आहे.
अन्य काही मार्ग असतील तर सुचवा.... स्वागत आहे!
- गंगाधर मुटे
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
शेतकरी तितुका एक एक!
चलन तुटवड्यामुळे शेतकरी हैराण
चलन तुटवड्यामुळे शेतकरी हैराण
नवकाळ दिनांक - २०-११-२०१६
शेतकरी तितुका एक एक!
आयातीवर निर्बंध
केंद्र सरकारने उडीद आणि मुगाच्या आयातीवर निर्बंध घालण्याचा निर्णय घेतला आहे. केंद्र सरकारने गेल्या दोन आठवड्यात तीन महत्त्वाचे निर्णय घेतले आहेत. उडीद आणि मुगाच्या आयातीवर निर्बंध, कच्च्या आणि पक्क्या तेलावरील आयात शुल्क 5 आणि 7 टक्क्यांहून 15 आणि 25 टक्के केलं. तर तूर डाळीच्या आयातीवरही निर्बंध घातले आहेत.
सोयाबीन तेलावर 12.5 टक्के आयात शुल्क होतं, ते आता 17.5 करण्यात आलं आहे. कच्च्या पामतेलावर 10.2 टक्के आयात शुल्क होतं, ते 15.2 टक्के केलं. रिफाईन पाम तेलावर 10 टक्के आयात शुल्क होतं, ते आता 25 टक्के करण्यात आलं. त्यामुळे देशांतर्गत बाजारपेठेत शेतमालाच्या भावावर अंशतः का होईना पण त्याचा नक्कीच परिणाम होईल.
तुरीचे बाजारभाव कोसळल्यानंतर हमी भावाने तूर खरेदी प्रकरणात सरकारची चांगलीच शेकली. त्यामुळे आता सरकार भानावर यायला लागले कि काय असे वाटायला लागले आहे.
- गंगाधर मुटे
शेतकरी तितुका एक एक!
ऊत्पादन खर्च म्हणजे काय?
ऊत्पादन खर्च म्हणजे काय? तो कसा काढायचा असतो? शेतमालाचा उत्पादन खर्च काढण्याची पद्धत किती सदोष आहे? शेतमालाचा सरकारी उत्पादन खर्च किती फसवा आहे, एखाद्या पिकाचा उत्पादन खर्च प्रत्यक्षात किती निघतो. याविषयी ऊत्पादन खर्च+50% नफा या मागणीचा उच्चार करणाऱ्यांना फुल ना फुलाची पाकळी एवढी तरी माहिती आहे काय? कि नुसतीच जीभ उचलून टाळूला लावत आहेत?
देशाच्या कोणत्याही कोपऱ्यातील शेती मालाचा उत्पादन खर्च काढला तर आजच्या हमी भावाच्या (msp) निदान तिप्पट - चौपट तरी निघतो.
ऊत्पादन खर्च+50% नफा या मागणीचा अर्थ शेतमालाला हमी भावाच्या (msp) किमान सहापट भाव असा अर्थ होतो.
उदा. गव्हाला प्रति क्विंटल १० हजार रुपये भाव द्या अशी मागणी एखादा येडपटच करू शकतो. त्यामुळे ऊत्पादन खर्च+50% नफा हि मागणी अव्यवहार्य ठरते.
(अधिक माहितीसाठी युगात्मा शरद जोशी समजून घ्यावे.)
- गंगाधर मुटे
शेतकरी तितुका एक एक!
३१/१२/२०१५
प्रसिद्ध आणि आजच्या युगातील आघाडीचे सिनेगीतकार, कवी, लेखक, पटकथाकार श्री गुरु ठाकूर यांच्या खांद्याला खांदा लावून उभे राहण्याचा योग तर आला पण; उंची कधी गाठता येईल? गडकरी रंगायतन, ठाणे ३१/१२/२०१५
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=1150917248266295&set=a.376155589...
शेतकरी तितुका एक एक!
दुसरे अभंग साहित्य संमेलन
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=1410543055637045&set=a.141053692...
शेतकरी तितुका एक एक!
मराठी गझलेचा जागतिक संचार
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=1457753507582666&set=a.141053692...
शेतकरी तितुका एक एक!
अध्यक्षीय मंडळाची बैठक
अध्यक्षीय मंडळाची बैठक, श्रीगोंदा (अहमदनगर) ३१/१२/२०१६
https://www.facebook.com/sharadjoshi.in/photos/a.510330199061169/1318586...
शेतकरी तितुका एक एक!
November 22, 2017 ·
"आपलेच घोडे दामटण्याऱ्या" जीवजंतूंनी हे विश्व व्यापलेले आहे. मनुष्य नावाचा प्राणी याला अपवाद असेल काय?
© गंगाधर मुटे
शेतकरी तितुका एक एक!
November 12, 2017 ·
"सरकार शेतकऱ्याचं मायबाप असते." अशी अंधश्रद्धा बाळगणाऱ्या "क्वालिफाईड अंधश्रद्धाळुंनी" शेतीचं पार वाटोळं केलंय.
© गंगाधर मुटे
शेतकरी तितुका एक एक!
November 11, 2017 ·
शेतकरी संघटना चालवताना युगात्मा जोशींनी "क्वालिटी" आणि ''क्वांटिटी" दोन्ही बाबी पाळून उत्तुंग उंचीवर नेऊन ठेवले.
© गंगाधर मुटे
https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1772510279440319
शेतकरी तितुका एक एक!
November 9, 2017 ·
१९८५ नंतरची प्रत्येक निवडणूक शेतकरी संघटनेचा लचका तोडूनच गेली आहे. कधी आणि कोण थांबवेल हे दुष्टचक्र?
© गंगाधर मुटे
https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1770356902988990
शेतकरी तितुका एक एक!
November 8, 2017 ·
"नोटबंदीचा फटका शेतकऱ्यांना बसला" हे अशा अविर्भावात सांगताहेत कि, जणू काही त्यांनी आजवर त्याला तळहातावरच जपले होते.
© गंगाधर मुटे
https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1769382573086423
शेतकरी तितुका एक एक!
November 7, 2017
शेतीच्या आयुष्यात काहीच बदल घडणार नसेल तर नुसती सरकारे बदलण्यात व्यर्थ शक्तिपात का करून घ्यावा?
© गंगाधर मुटे
https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1768360826521931
शेतकरी तितुका एक एक!
November 1, 2017
जो विचार अगणित प्रश्नांची व अनंत उपप्रश्नांची तर्कसंगत उत्तरे देऊ शकतो, तोच खरा विचार आणि तेच खरे विचारधन !!
© गंगाधर मुटे
https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1762633937094620
शेतकरी तितुका एक एक!
October 31, 2017
सर्व राजकीय पक्षांशी माझे भांडण फक्त त्यांच्या शेतकरी विरोधी धोरणांविषयी आहे. एरवी सर्वच पक्ष मला सारखेच प्रिय/अप्रिय आहेत.
https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1761387797219234
शेतकरी तितुका एक एक!
October 24, 2017
कळत-नकळत "मोदींची शेतकरीविरोधी धोरणे" या मुख्य केंद्रबिंदूपासून भरकटत शेतकरी आंदोलकांचा गुरुत्वमध्य मोदीद्वेषाकडे सरकतो आहे का?
https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1754610097897004
शेतकरी तितुका एक एक!
September 23, 2017
ज्ञानपीठ पुरस्कार विजेते ज्येष्ठ साहित्यिक पद्मश्री "डॉ. भालचंद्र नेमाडे" यांच्या भेटीचा सुंदर योग जुळून आला. देहयष्टी पासून साहित्यातदेखील आपली वेगळी उंची गाठणारा हा साहित्यिक माणूस म्हणूनही मनाने उंच जाणवला. छोट्याश्या भेटीत सरांनी खूप मोठ्या गप्पा मारल्या. मनमोकळेपणे संवाद साधला. बोलण्यात वयाची उंची आणि अनुभवाची खोली प्रकर्षाने जाणवत होती. या भेटीत आम्हीही खूप श्रीमंत झालो.
आज ज्ञानपीठ पुरस्कार विजेते पद्मश्री डॉ भालचंद्र नेमाडे यांची भेट झाली. त्यांना "माझी गझल निराळी" भेट दिली. सोबत प्रा. कुशल मुडे, प्रा. भुपेश मुडे, प्रा. रमेश झाडे आणि गजलकार मित्र जनार्दन म्हात्रे.
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=1725448724146475&set=a.376155589...
शेतकरी तितुका एक एक!
September 10, 2017
विजय जावंधियांनी शेतकरी संघटनेचा बिल्ला लावणे म्हणजे .......
नवऱ्याच्या नावाने कुंकू लावून त्याच्याशीच प्रतारणा करत उजळ माथ्याने गावभर चरुन येण्यासारखे आहे.
https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1713518832006131
शेतकरी तितुका एक एक!
September 9, 2017
शेतकरी संघटनेचे आदेश पाळत नाही, ध्येय्य धोरणाशी सहमत नाही, तरी Vijay Jawandhia भाऊ स्वतःला शेतकरी संघटनेचा पाईक म्हणवून घेतात. हा मूर्खपणाचा कळस नाही काय?.
निदान घटस्फोटीत पाईक
किंवा
परित्यक्ता पाईक
असे तरी म्हणावे कि नाही?
https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1712075855483762
शेतकरी तितुका एक एक!
September 7, 2017
तो दिवस कधी उजाडेल ?
ज्या दिवशी
शेतीच्या प्रश्नावर डावे-उजवे
एकमेकाच्या ........ बसतील?
https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1710961135595234
शेतकरी तितुका एक एक!
काल एक मित्र मला म्हणाला की,
काल एक मित्र मला म्हणाला की, शेतीमध्ये अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करायला शीक.
मी म्हटले भाऊ, मी शेतीमध्ये विमान, हेलिकॉप्टर, रॉकेट, क्षेपणास्त्र, अण्वस्त्र वगैरेचा वापर करुन मी शेती करायला तयार आहे. पण मग गव्हाचे भाव प्रति किलो २५ लक्ष रुपये, कांद्याचे भाव प्रति किलो २० लक्ष रुपये, वांग्याचे भाव प्रति किलो १५ लक्ष रुपये वगैरे पडतील.
या भावाने खरेदी करायची तुझी मानसिकता आणि आर्थिक कुवत तरी आहे काय? कि नुसती जीभ उचलुन टाळुला लावतोस?
अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाच्या वापराने कोणत्याही पिकाचा उत्पादनखर्च आणखी वाढत जातो हे या देशातल्या धुरिनांना, अर्थतज्ज्ञांना ते एक दिवस वय संपून मरुन जातील पण जिवंतपणी कळायचे नाही.
आणि अशा बैताडांच्या अर्थव्यवस्थेत शेतकरी पिचला जात आहे.
- गंगाधर मुटे
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/1580170245340991
शेतकरी तितुका एक एक!
०६-११-२०२०
====
शेतकरी तितुका एक एक!
तोट्याच्या शेतीला विमा लागू
https://www.facebook.com/gangadharmute/posts/pfbid0jnjkqu3sCNs69E7uUebpV...
शेतकरी तितुका एक एक!
१०० ना ओरबाडून १० ना मलम